«Праўда ў тым, што мы не можам змяніць сусвет. Але наш унутраны стан можа змяніць нашу оптыку»

Як навучыцца бачыць больш добрага, чым кепскага? Як пазбавіцца ад міфічнага ахоўніка, што перашкаджае даследаваць новыя месцы? Перастаць скардзіцца без нагоды? Ганна Златкоўская на Budzma.org апісвае сітуацыі з асабістага жыцця, якія раскрываюць унутраныя коды беларускай душы, і дзеліцца першымі поспехамі ў пераадоленні сябе і сваіх звычак «мінулага асяроддзя».

Рэфлексія — вялікі дар, таму што дае магчымасць падарожнічаць унутр сябе. Так, нехта скажа: «Ой, ты занадта многа думаеш!» — і будзе мець рацыю, бо ў некаторых выпадках лепш мець пустую галаву без думак-мух. Проста жыць і нешта рабіць — усё дрэннае і добрае ўсё роўна застанецца з табой.

Але калі ты заўважаеш змены, якія адбываюцца ўнутры і звонку, свет становіцца куды больш цікавым і шырокім. Асабліва гэта карысна ў эміграцыі. Заўважаючы маленькія дробязі, задаючы сабе пытанні: «Як было раней? Чаму так няёмка? Чаму ўзнікла здзіўленне?» — пазнаеш нешта важнае, такім чынам адчыняючы таямніцы сваёй душы. Беларускай душы, якая прывыкла, у прынцыпе, усё бачыць у шэрым колеры.

Знішчыць міфічнага ахоўніка

Аднойчы з сяброўкай пайшлі гуляць, і яна прапанавала зайсці ў касцёл. Міма яго я прабягала мноства разоў, але ўвайсці ўнутр? Не-не, сорамна прызнацца, я баялася. Я ўзгадала не адзіны момант, калі мне хацелася пабываць у цікавых месцах, але заўсёды здавалася, што там, за дзвярыма, сядзіць няветлівы вахцёр, які адразу прычэпіцца да мяне, грозна пытаючыся: «І куды ты, дзевачка, прэшся?». Усе дзверы прыгожых касцёлаў і іншых цікавых будынкаў былі для мяне зачыненыя, хаця насамрэч гэта было не так.

І вось мая смелая Іна вядзе мяне да вялізных дзвярэй, адчыняе іх і спакойна ўваходзіць у касцёл, а я ціхенька шкандыбаю за ёю з нямым захапленнем. Там нас не сустрэў грозны вахцёр. І ніхто не звярнуў увагі. Толькі быццам сам касцёл прывітаўся, маўляў: «Нарэшце завітала, пабачыць, наколькі тут прыгожа».

Менавіта тады я зразумела, што трэба неяк знішчыць гэтага міфічнага ахоўніка, які перашкаджае мне адчуваць свабоду і ўвесь час нібыта шэпча на вуха: «Нельга, нельга, нельга».

Пытаць дазволу — тупая звычка майго мінулага асяроддзя. Пачынаючы з дзіцячага садка, нас вучылі пытацца ў дарослых, ці можна выйсці альбо зайсці куды-небудзь. Ды і ўвогуле, усялякія ўстановы сустракалі прапускным пунктам у выглядзе суровага начосу альбо вусаў, якія вырашалі, ці годны ты прайсці далей.

Проста так — гэта больш чым словы, гэта маніфест асоб, якім не трэба адчытвацца перад іншымі, чаму яны вырашылі зрабіць так, як хочацца.

Мне вельмі непрыемна адчуваць гэтыя ўнутраныя бар’еры, але ж я рада, што змагла іх убачыць. І пачала новы шлях, у якім навучылася адчыняць дзверы без страху. Незвычайны досвед, скажу я вам.

Спрабуем выйсці з клуба маркотных зануд

Мая беларуская душа рэдка думае, што ўсё будзе добра. Наадварот, часцей я жыву ў напружаным стане і больш заўважаю дрэннае, чым добрае. Калі вы думаеце, што гэта ну зусім ужо песімістычнае стаўленне да ўсяго і вас гэта не тычыцца, вось вам маленькі прыклад.

Уявіце, што ваш знаёмы, муж або жонка тэлефануе вам і кажа: «Мне трэба табе нешта сказаць». І пасля гэтых слоў адчуйце сваю першую думку. Якая яна была? Мабыць, што здарылася нешта дрэннае?

Вось-вось, вітаю вас у клубе маркотных зануд.

Дзіўна, але ўпершыню я не думала пра дрэннае ў адзін з самых нялёгкіх перыядаў у маім жыцці. Менавіта тады, калі апынулася ў Вільні з сынам, а праз тры месяцы да нас далучыўся мой муж: ні грошай, ні працы, ні кватэры, ні дома — у тым сэнсе, дзе ўсё знаёмае і зразумелае.

Мы адчувалі сябе героямі маленькай казкі: кожны дзень нейкія выпрабаванні, але... мама, мы ў Еўропе, вось дзе цуд! Так і жылі з адчуваннем цуду, пакуль зноў не апынуліся на тым жа ўзроўні — са стандартным прадчуваннем бяды.

Убачыць гэты ўбудаваны ў душэўную праграму код дапамог той самы дыялог:

— Мне трэба табе нешта сказаць.

— Здарылася нешта дрэннае?

— Чаму мы заўсёды так думаем, а?

І сапраўды.

Камунікуючы часам з замежнікамі, мы пабачылі, што яны жывуць зусім у іншай парадыгме. Іх план просты — цікавае жыццё зараз і наперадзе, а ўсе праблемы вырашальныя. Кропка.

Аднойчы нашы сябры (ён — літовец, яна — беларуска, але жыве ў Літве ўжо больш за дзесяць гадоў) падзяліліся сваім жаданнем пераехаць у цёплы край, і мы адразу: «Ой-ой, гэта ж так цяжка!».

Сябры толькі ўсміхнуліся. Яны не вымяралі свой план праз прызму цяжкасцяў, а толькі светлымі пачуццямі доўгачаканых перамен.

Вось як трэба жыць. Хопіць хвалявацца, што за вуглом чакае нешта дрэннае. І мы паспрабавалі навучыцца: як толькі ўзнікала думка, што адбудзецца нешта кепскае, змянялі яе на пытанне: «А чаму гэта? А вось і не абавязкова!». І ведаеце, патрошку стала атрымлівацца.

Бачыць больш прыемнага ў сваім жыцці, чым дрэннага

Але! Куды ж без яго — ці я не беларуска? Адкрыццё «адчування благога» прымусіла выявіць яшчэ адзін моцны скіл, які трэба было перакадзіраваць.

Скардзіцца з любой нагоды. Мне падаецца, што мы, беларусы, у гэтым чэмпіёны.

Нагоду знайсці — не праблема. Вялікія кошты на прадукты ў краме, змрочнае надвор’е, непрыемныя пасажыры ў транспарце, разгубленасць і ўвогуле — усё надакучыла. Радавацца дробязям, на жаль, мы не заўсёды ўмеем. Простым рэчам — без гэтага вялікага «Але...».

Вось вам невялікая гісторыя.

На працы майго мужа ў офісе дрэнна зачыняліся жалюзі, і сонца свяціла яму ў вочы. Але нарэшце іх адрамантавалі, і калега нават пракаментавала: «А больш за ўсіх будзе задаволены Кірыл». На што іх кіраўнік парыраваў: «Ён не можа быць задаволены, ён жа беларус».

Мабыць, нехта і пакрыўдзіўся б на гэта, але ж мы — рэфлексікі, працаваць са сваімі шэрымі старонкамі нам кайфова. Бо калі мы на нешта скардзімся, але не спрабуем гэта выправіць, то апынаемся ў дрыгве без магчымасці з яе выпаўзці. Некаторыя людзі жывуць так усё сваё жыццё, і гэта сумна.

Лепш усё ж такі прымаць рашэнні. Альбо ты змяняеш тое, што табе не падабаецца, альбо стараешся бачыць больш прыемнага ў сваім жыцці, чым дрэннага. Шчыра кажучы, гэта моцны квэст, але ён таго варты.

Я пачала з надвор’я. Пакуль мае знаёмыя ныюць, як ім надакучыла бясконцая хмурнасць Вільні, я бачу ў гэтым нагоду для меланхалічнай вандроўкі ўглыб сябе або прыемную магчымасць застацца дома, запаліць свечкі і паглядзець старое добрае кіно.

Праўда ў тым, што мы не можам змяніць сусвет. Але наш унутраны стан можа змяніць нашу оптыку, пасля чаго пачынаюць адбывацца і змены звонку — вельмі радасныя і каштоўныя.